در گفت وگو با رئیس مركز تحقیقات سلامت در حوادث و بلایا عنوان شد
ناگفته های طرح ادغام شماره های امدادی، تعصبات سازمانی، مهم ترین عامل كندی در اجرا
آقای هویج: به دنبال حادثه مرگبار برخورد دو اتوبوس در محور قم-تهران و سوختن ۴۴ مسافر در سال ۱۳۹۲ طرح ˮتحقیق ملی شماره مشترك امداد اضطراریˮ از جانب مركز تحقیقات سلامت در حوادث و بلایا وابسته به دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی، پیشنهاد و با استقبال كمیسیون ایمنی راه مواجه گردید. طرح فوق ناظر بر ادغام شماره های اضطراری (نه سازمان ها) بوده و مداخله سازمان های مختلف بر مبنای یك پروتكل مشترك است كه به باعث آن، امدادرسانی در موقعیت های اضطراری سریع تر صورت خواهد گرفت. اما بعد از گذشت پنج سال از پیشنهاد طرح، اجرای آن به كندی پیش می رود كه به گواهی تحقیقات مهم ترین عامل آن تعصبات سازمانی در ادغام شماره های امدادی است.
به گزارش آقای هویج به نقل از ایسنا، آمار بالای حوادث ترافیكی در كشور، موضوعی دردآور است كه هرساله جان شمار زیادی از هموطنانمان را می گیرد. بنا بر برخی آمار، روزانه ۴۳ نفر در تصادفات جاده ای ایران كشته می شوند. این در حالی ست كه ۶۵ درصد این افراد در سنین بین ۱۵ تا ۴۵ سال بوده، ۱۰ تا ۲۰ برابر این رقم هم آمار مربوط به مصدومین و معلولان ناشی از حوادث ترافیكی است. صرف نظر از عوامل گوناگونی كه این حوادث تلخ را رقم می زنند، تأخیر در عرضه خدمات امدادی موضوعی است كه نتیجه آن حجم بالای معلولیت های ناشی از حوادث ترافیكی است.
حمیدرضا خانكه، رئیس "مركز تحقیقات سلامت در حوادث و بلایا" وابسته به دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی در گفت وگو با ایسنا، با بیان اینكه ۶ تا ۸ درصد تولید ناخالص ملی در كشور صرف هزینه حوادث و بلایا می شود، این رقم را معادل با صرف هزینه ای حدود ۳۵ میلیارد دلار در سال دانست و اظهار داشت: این مورد دو دلیل دارد كه یكی بالا بودن آمار حوادث طبیعی همچون زلزله، سیل، خشكسالی، تغییرات اقلیمی و... در كشور و دیگری حجم بالای حوادث و اورژانس های روزمره همچون حوادث ترافیكی است.
وی تصریح كرد: متأسفانه پیش بینی خوبی برای بهبود وضعیت مسائلی همچون تغییرات اقلیمی وجود ندارد و ما هم بدون آن كه تفكر سیستماتیك داشته باشیم، خویش را در معرض آن ها قرار داده ایم كه همچون آن می توان به ساخت و سازهایی كه در كنار رودخانه، بر روی گسل و در مناطق صدمه پذیر انجام می گیرد، اشاره نمود. این در شرایطی است كه وجود عوامل متعددی مانند فساد مالی، عدم نظارت بر ساخت و سازها، نبود برنامه توسعه شهری با رویكرد مدیریت خطر از موانع توسعه پایدار زیرساخت ها به شمار می آید.
رئیس مركز تحقیقات سلامت در حوادث و بلایا سپس به روی دیگر سكه یعنی "اورژانس های روزمره" پرداخت و اظهار داشت: این اورژانس ها سكته های قلبی و مغزی تا حوادث ترافیكی را شامل می شوند و مردم در چنین مواردی نیاز دارند خدمات امدادی را در زمان مناسب و با كیفیت مناسب دریافت نمایند.
خانكه نكته بسیار مهم در دریافت خدمات امدادی را نحوه تماس مردم با سیستم امدادی دانست و با اشاره به اینكه این تماس در شبكه فعلی با استفاده از تلفن برقرار می شود، توضیح داد: معمولاً در سراسر دنیا شماره های امدادی سه رقمی، ساده و قابل فهم هستند و به این منظور تعبیه شده اند كه مردم در پایین ترین سطوح قادر به شناسایی سازمان امدادی مورد نیاز و تماس با آن باشند.
وی تشریح كرد: زمانی كه یك مشكل اورژانسی برای شما پیش می آید و نیازمند دریافت خدمات امدادی هستید، یك اُپراتور تماس شما را دریافت می كند كه دارای مهارت های اولیه برقراری ارتباط و تشخیص آن است كه خدمات امدادی را اعزام بكند یا نكند.
رئیس مركز تحقیقات سلامت در حوادث و بلایا این اُپراتور را public safety access point یا نخستین نقطه دسترسی افراد نیازمند ایمنی و خدمات امدادی دانست و اظهار نمود: این اُپراتور می تواند نماینده ای از سازمان های امدادی یا نماینده یك سازمان باشد.
خانكه خاطرنشان كرد: در كشور ما این نقطه دسترسی برای هر سازمان، دارای یك نماینده متفاوت می باشد و ازاین رو اگر جایی آتش بگیرد، شما با شماره آتش نشانی تماس خواهید گرفت؛ این در شرایطی است كه دغدغه آتش نشانی، مهار آتش است. ازاین رو در صورتیكه مصدومینی موجود باشند، آتش نشانی از شما می خواهد با اورژانس یا نیروی انتظامی تماس بگیرید یا در حالت دوم، خودش با سازمان مورد نظر تماس می گیرد.
وی قرار گرفتن تماس فوق در نوبت تماس را باعث از دست رفتن زمان دانست و تشریح كرد: امكان دارد اورژانس سر برسد و متوجه شود مبحث امنیتی است؛ در این صورت نیاز هست با پلیس تماس گرفته شود. این در حالی ست كه امكان دارد در این میان لوله گاز مشكل داشته باشد یا محل حادثه نزدیك به مترو باشد كه همه این سرگردانی ها باعث از دست رفتن زمان و تأخیر در عرضه خدمات امدادی است.
رئیس مركز تحقیقات سلامت در حوادث و بلایا در همین زمینه به چند مثال اشاره نمود و اظهار داشت: برای مثال اگر خانم یا آقایی سكته مغزی بكند، در یك ساعت اول می توان او را از حجم زیادی از عوارض نجات داد، در حالیكه اگر بیشتر از یك ساعت زمان بگذرد، با افزایش خطر و عوارض روبه رو خواهیم بود. در موارد سكته قلبی هم ۷ تا ۱۰ دقیقه زمان طلایی برای نجات فرد بشمار می رود.
به تعداد سازمان ها، شماره امدادی داریم
خانكه خاطرنشان كرد: جزو معدود كشورهایی هستیم كه به تعداد سازمان ها، شماره امدادی داریم و درحوادثی كه روزانه اتفاق می افتند، دسترسی مردم به خدمات مورد نیاز با تأخیر، بی كیفیت و گاهاً بدون تأثیر انجام می گردد.
وی با اشاره به اینكه ایده "تحقیق ملی شماره مشترك امداد اضطراری" پس از سوختن ۴۴ نفر از هموطنان در برخورد دو اتوبوس در جاده قم از جانب مركز "تحقیقات سلامت در حوادث و بلایا" مطرح گردیده است، استقبال اولیه از این ایده را خاطرنشان كرد و توضیح داد: كمیسیون ایمنی راه از ایده فوق كه برگرفته از كشورهای توسعه یافته است، استقبال كرد؛ باید توجه داشت كه این پیشنهاد ادغام شماره های امدادی و نه سازمان هاست و از جانب كمیسیون ایمنی راه ها تأیید شد كه یك مركز تلفن پاسخ گویی مشترك به وجود آید و در آن سازمان های مختلف بر مبنای یك پروتكل مشترك مداخله داشته باشند.
رئیس مركز تحقیقات سلامت در حوادث و بلایا افزود: پس از ادغام شماره های امدادی، نیازمند تعریف پروتكل های مشترك بین سازمان ها هستیم. بعنوان مثال در دنیا اگر حادثه ترافیكی اتفاق افتد، اول پلیس دوم آتش نشانی و سپس آمبولانس به محل اعزام می گردد. ازاین رو این پروتكل مشترك تعریف شده كه امنیت محل از جانب پلیس و ایمنی از جانب آتش نشانی تأمین شود، سپس آمبولانس ورود پیدا كند.
خانكه تشریح كرد: در كشور ما نخستین سازمان امدادی كه با آن تماس گرفته شده در محل حادثه حاضر می شود، ضمن آن كه سازمان ها مدیریت و فرماندهی مشترك ندارند و هر سازمان می خواهد الزامات شغلی خودش را به جا بیاورد. ازاین رو ما در كنار صرف منابع و هزینه های فراوان، زمان را هم از دست داده و حجم زیادی معلول به جامعه تحویل می دهیم.
مهم ترین مانع ادغام شماره های امدادی، تعصبات سازمانی است
وی با اشاره به اینكه ایده اولیه این طرح در سال ۹۴، بر مبنای مطالعه ۵۰ كشور و به صورت بسیار شفاف مطرح گردیده است، توضیح داد: این ایده قرار بود در شهر قم اجرایی شود كه در آن زمان گفتند زود است. به دنبال آن یكی از دانشجویان دكتری ما مطالعه ای بر روی این مورد انجام داد و به این نتیجه رسید كه مهم ترین مانع ادغام شماره های امدادی، تعصبات سازمانی و در بعضی مواقع منافع سازمانی و مشخص نبودن قانون است.
رئیس مركز تحقیقات سلامت در حوادث و بلایا اضافه كرد: در قانون معلوم نیست كه در زمان بروز حوادث كدام سازمان نقش محوری بر عهده دارد. بعنوان مثال سازمانی به نام هلال احمر در كشور داریم كه در تمام دنیا NGO به حساب می آید، اما در ایران وظیفه مهم و حاكمیتی "امداد و نجات" را بر عهده گرفته و خود در جایگاه رقابت با سازمان های بزرگی كه وظیفه حاكمیتی دارند، قرار گرفته است.
در شرایط امدادی نخستین مطالبه مردم سلامت است
خانكه درباره تفاوت "اورژانس" و "بحران" توضیح داد: منظور از موارد اورژانسی، اتفاقاتی است كه به صورت روزمره رخ می دهند و نیاز به پاسخ سریع دارند. این در شرایطی است كه بحران هر روز اتفاق نمی افتد و نیاز به پاسخ سریع و در ابعاد بزرگتر دارد.
وی با تاكید بر اینكه در تمام این موارد نخستین مطالبه مردم "سلامت" است، مطالبات بعدی را به ترتیب امنیت، آب، غذا و سرپناه اعلام و تصریح كرد: باید به این فكر نماییم كه نخستین مطالبه مردم، سلامت است و سازمانی كه مقرر است هماهنگی ها را بر عهده گیرد، باید یك سازمان سلامت محور باشد.
رئیس مركز تحقیقات سلامت در حوادث و بلایا خاطرنشان كرد: ازاین رو زمانی كه با سازمان امدادی تماس می گیرید، نخستین توقع شما این است كه فرد مورد نظر سلامت را بفهمد و به شما سفارش سلامتی بكند. در دنیا هم سازمان های پاسخ گو به شرایط اضطراری، سازمان های سلامت محور هستند و سایر سازمان ها با آن ها همكاری دارند.
قدم بعدی، ایجاد"سازمان ملی اورژانس"
تعدد شماره های امدادی، مهم ترین مانع خدمت رسانی سریع
خانكه با اشاره به اینكه مركز تحقیقات سلامت در حوادث و بلایا از سال ۹۴ به دستور وزیر راه، مطالعات مقایسه ای و میدانی "شماره مشترك امداد اضطراری ملی" را به منظور ادغام شماره های امدادی شروع كرده است، تصریح كرد: این طرح مورد حمایت سازمان اورژانس كشور بوده و تمام هزینه های آن از جانب این مركز تأمین شده است.
وی تاكید كرد: در مجموع به این نتیجه رسیده ایم كه اگر قرار باشد مردم در شرایط اضطراری خدمات بهتری دریافت نمایند، باید دارای یك سیستم پاسخ گویی تلفنی مشترك باشیم كه در آن نقطه اول دسترسی، سلامت محور باشد.
رئیس مركز تحقیقات سلامت در حوادث و بلایا در همین زمینه افزود: این قدم اول است و قدم آخر این است كه در كشور "سازمان ملی اورژانس" یا "سازمان دفاع ملی"، و نه اورژانس پزشكی، داشته باشیم. این سازمان باید تمام سازمان های امدادی را زیر چتر خود گرفته، دارای اعتبارات مستقل باشد و زیر نظر رئیس جمهور یا معاونت مخصوص به آن، اداره شود. همینطور باید مدیریت تمام خدمات امدادی از سیاست گذاری ها و برنامه ریزی ها گرفته تا اجرا و نظارت را بر عهده گیرد.
خانكه تشریح كرد: ساختار حكومتی ما، ساختار استانی است؛ در عین حال كه دولت محلی اختیار تام ندارد و منابع باید در سطح ملی متمركز شود. در كشور با تنوع سازمان های امدادی روبه رو هستیم كه هر كدام با بودجه و شرایط مخصوص به خود اداره می گردند. ازاین رو تأخیر در عرضه خدمات وجود دارد كه ناشی از عدم هماهنگی سازمان های امدادی و پروتكل های مختلف آن ها بوده و همینطور مهم ترین مانع خدمت رسانی سریع در اورژانس های روزانه، تعدد شماره های امدادی اعلام شده است.
وی ادامه داد: در یك نظرسنجی از ۳۰ هزار نفر، ۱۰ شماره امدادی را پرسیدیم. از این تعداد ۸۶ درصد شماره ۱۱۰، ۸۵ درصد شماره ۱۱۵ و زیر ۱۰ درصد باقی شماره ها را بلد بودند.
رئیس مركز تحقیقات سلامت در حوادث و بلایا با اشاره به اینكه سازمان آتش نشانی نمی تواند بعنوان سازمان واحد امداد و نجات قرار گیرد، علت این مورد را وابستگی این سازمان به شهرداری عنوان نمود و اظهار داشت: این سازمان مدیریت ملی نداشته و در استان های مختلف، ساختار متفاوتی دارد.
خانكه تصریح كرد: منظور از تولید شماره ملی مشترك این نیست كه همه این سازمان ها یكی شوند، بلكه منظور آن است كه یك سازمان راهبر یا هماهنگ كننده، با مدیریت مستقل و واحد، مسئولیت هماهنگی سازمان های امدادی را بر عهده بگیرد.
طرحی كه اجرا نشد!
وی علت اجرا نشدن طرح آزمایشی "ادغام شماره های امدادی و عرضه شماره واحد امداد ملی" در قم را پرداخت نشدن بودجه دو میلیارد تومانی آن دانست و با اشاره به اینكه در این مورد استانداری قم همكاری لازم را داشته، اما طرح اجرا نشده است، افزود: به دنبال این مورد جلسه ای در تهران با حضور رئیس سازمان اورژانس كشور، رییس سازمان مدیریت بحران كشور، نماینده سازمان هلال احمر، مقامات پلیس و شهرداری برگزار كردیم و توافق اولیه ای صورت گرفت تا طرح به صورت آزمایشی در تهران اجرا شود.
رئیس مركز تحقیقات سلامت در حوادث و بلایا اضافه كرد: قرار بر این شد كه سازمان مدیریت بحران شهر تهران محور پایلوت باشد و قرارگاه ثارالله كه مسئول تأمین امنیت شهر تهران هست هم به آن كمك نماید. همینطور سازمان های امدادی با اجرای آزمایشی طرح همكاری داشته باشند و من هم بعنوان دبیر علمی طرح معرفی شده ام.
نیازمند بودجه ۱۰۰ میلیارد تومانی برای اجرای طرح در تهران
خانكه با اشاره به اینكه اجرای این طرح در عین حال كه به منابع زیادی نیاز ندارد، به كندی پیش می رود، اظهار داشت: هم اكنون برای اجرای آن در تهران نیازمند هزینه حدوداً ۱۰۰ میلیارد تومانی هستیم كه در صورتیكه صورت گیرد، كاری بزرگ و افتخاری برای نظام جمهوری اسلامی است.
وی توضیح داد: در حوزه امداد اضطراری یك سر و گردن از كشورهای منطقه بالاتر هستیم. اگر بتوانیم طرح ادغام شماره های امدادی را به انجام برسانیم، می توانیم در آینده نزدیك تجربه خودمان را به كشورهای همسایه همچون عراق و كشورهای عربی بفروشیم؛ چون دیگر كشورها قادر به اجرای آن نیستند.
رئیس مركز تحقیقات سلامت در حوادث و بلایا با اشاره به اینكه حدود ۶۵ درصد فوتی های حوادث ترافیكی سنی بین ۱۵ تا ۴۵ سال دارند، اظهار داشت: ۱۰ تا ۲۰ برابر این عدد هم آمار مربوط به مصدومین و معلولان حوادث ترافیكی است كه البته معلولیت الزاماً قطع عضو نیست، بلكه آن است كه نتوانید وظایفی را كه در سن شما از نقشتان انتظار می رود، به انجام برسانید.
۱۱۵، شماره مناسب مشترك
۱۱۰ شماره ملی مشترك باشد، پلیس از وظایف خود بازمی ماند
خانكه در ارتباط با شماره امدادی پیشنهادی، خاطرنشان كرد: ۱۱۰ شماره ای شناخته شده، اما با ماهیت امنیتی است، ازاین رو كسی كه مشروبات الكلی مصرف كرده بعد تصادف می كند، به ۱۱۰ زنگ نمی زند. این در شرایطی است كه خود ۱۱۰ هم باید نسبت به تماس هایی كه با آن گرفته می شود، رویكرد امنیتی داشته باشد. ازاین رو اگر ۱۱۰ را شماره ملی مشترك قرار دهیم، پلیس از وظایف امنیتی خود باز می ماند، در عین حال كه مردم در زمان تخلف به ۱۱۰ اعتماد نمی كنند.
وی ضمن اعلام شماره ۱۱۵ بعنوان شماره مناسب مشترك، تصریح كرد: هر كس به هر علتی دچار سانحه شود، مستحق دریافت خدمات سلامت است. اورژانس كشورمان ۴۰ سال عمر دارد و یكی از موفق ترین و قدیمی ترین اورژانس های دنیا بشمار می رود. به نظر می آید ۱۱۵ شماره بهتری برای این كار باشد چون كه كسی كه تلفن را جواب می دهد، حداقل یك پرستار است و می تواند راهكارهای سلامت را به تماس گیرنده عرضه نماید.
رئیس مركز تحقیقات سلامت در حوادث و بلایا تشریح كرد: لایه اول افراد پاسخ گوی تلفن هستند كه سواد سلامت و سواد روان شناسی داشته و در لایه دوم سازمان های امدادی هستند؛ ازاین رو لایه اول بعد از پاسخ گویی به تلفن، اولویت خدمت امدادی مورد نیاز را تعیین كرده و تلفن را به سازمان های مربوطه ارجاع خواهد داد.
پیش بینی انجام تغییرات به شكل تدریجی و سه مرحله ای
صفر تا ۱۰۰ پروژه بومی است
خانكه سپس به برنامه زمانی اجرای طرح فوق پرداخت و توضیح داد: زمان بندی این پروژه به این شرح است كه سازمان ها در كنار هم جمع شوند و تا 6 ماه هر كس شماره خودش را جواب بدهد. پس از آن پروتكل های مشترك به كمك خود این تیم طراحی شده و تمام تلفن ها به شماره توافقی بین سازمان ها دایورت می گردد. سال بعد هم شماره واحد به صورت آزمایشی عرضه می گردد. ازاین رو پیش بینی شده كه تغییرات به شكل تدریجی و در سه مرحله اتفاق افتد.
وی با اشاره به اینكه بخش نرم افزاری این پروژه با همكاری دانشگاهی در آلمان صورت خواهد گرفت، توضیح داد: اجرای صفر تا صد این پروژه به شكل بومی امكان پذیر است. با این وجود پیش بینی كردیم كه این پروژه با همكاری این دانشگاه و مؤسسه مبدع ادغام شماره های ملی در آلمان صورت گیرد تا اعتماد مدیران اجرایی به صورت كامل جلب شود.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب