اهمیت سلامت غده تیروئید برای بدن
آقای هویج: عضو كمیته كشوری پایش ید جامعه وزارت بهداشت درباره اهمیت سلامت و كاركرد غده تیروئید در بدن انسان توضیح داد.
دكتر حسین دلشاد - فوق تخصص غدد و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشكی شهید بهشتی در گفت و گو با ایسنا، با اشاره به اهمیت سلامت و كاركرد غده تیروئید در بدن انسان، در ارتباط با میزان شیوع بیماری های غدد تیروئید در كشور، اظهار داشت: شیوع كم كاری تیروئید در بزرگسالان ۲ تا ۳ درصد، شیوع پركاری تیروئید در بالغین كمتر از یك درصد و در كل شیوع بیماری های تیروئید در بانوان هشت برابر مردان است.
وی ضمن اشاره به تاریخچه برگزاری هفته تیروئید و اهمیت آن، اظهار نمود: طی برگزاری كنگره تیروئید اروپا در سال ۲۰۰۷، شركت كنندگان و صاحبنظران با تاكید بر اهمیت اطلاع رسانی و آگاه سازی در ارتباط با غده تیروئید، روز ۲۵ می هر سال را با عنوان "روز جهانی تیروئید" نامگذاری كردند.
وی با اشاره به اهداف برگزاری روز جهانی تیروئید، اظهار نمود: افزایش آگاهی و سواد عمومی جامعه نسبت به سلامت و كاركرد غده تیروئید، اطلاع رسانی عمومی در ارتباط با پیشرفت ها در زمینه تشخیص و درمان بیماری های تیروئید، بررسی شیوع بیماری های تیروئید در جوامع مختلف و ارائه برنامه ها و كارگاه های آموزشی و پیشگیری در این زمینه از مهم ترین اهداف پیش بینی شده برای بزرگداشت روز جهانی تیروئید است.
دلشاد با تاكید بر اهمیت غده تیروئید، اشاره كرد: غده تیروئید از مهم ترین غدد درون ریز بدن، در ناحیه جلوی گردن قرار دارد و كار اصلی آن تولید هورمون های تیروئید است كه وظیفه تنظیم مصرف انرژی، تولید گرما و تسهیل رشد فیزیكی، مغزی و روانی بویژه در دوران زندگی جنینی، نوزادی و اوایل كودكی را در بدن برعهده دارند.
وی با اشاره به "ید" بعنوان یكی از مواد اساسی تولیدكننده هورمون های تیروئید، اظهار نمود: "ید" لازم برای بدن تنها بوسیله آب و مواد غذایی تامین می شود و بدن به خودی خود "ید" تولید نمی كند و از آنجاكه مواد غذایی تولید شده در مناطق كم ارتفاع، "ید" كافی ندارند، مردم این مناطق غالبا با كمبود "ید" روبرو می شوند و بنابراین از چندین سال قبل مصرف نمك ید دار بعنوان مكمل تامین "ید" سفارش شده است.
وی با اشاره به اینكه بیماری های تیروئید از شایع ترین بیماری های غدد درون ریز بدن محسوب می شوند، اظهار نمود: شیوع بیماری های تیروئید در زنان بیشتر و در حدود هشت برابر مردان است. البته بیشتر بیماری های تیروئید در مراحل اولیه بدون علامت بوده و بنابراین ۵۰ تا ۶۰ درصد بیماران مبتلا به تیروئید از بیماری خود اطلاعی ندارند و یا بطور اتفاقی از وجود آن آگاه شده و یا با پیشرفت بیماری و ظهور علایم بالینی به پزشك بازگشت می كنند و پزشك معالج با انجام معاینه بالینی یا انجام تست های تیروئید متوجه وجودبیماری در غده تیروئیدیت می شود.
دلشاد با اشاره به "گواتر" بعنوان یكی از شایع ترین بیماری های تیروئید در سطح جهان، اظهار نمود: یكی از مهم ترین علل ایجاد گواتر كمبود ید است. در "گواتر" غده تیروئید از حد طبیعی بزرگتر شده و در ناحیه جلوی گردن قابل لمس و رؤیت است، بدین سبب افراد درصورت مشاهده هرگونه تغییری در این ناحیه باید به پزشك متخصص بازگشت كنند. گواتر همین طور می تواند با كم كاری یا پركاری تیروئید و یا حتی عملكرد طبیعی تیروئید همراه باشد. گواتر همراه با عملكرد طبیعی تیروئید، گواتر ساده بوده كه هیچ علامتی غیر از بزرگی تیروئید ندارد، ولی گاهی آن قدر بزرگ شده كه در نسوج تحتانی این ناحیه اثر فشاری به وجود آمده و بیمار احساس تنگی نفس و یا اشكال در بلع خواهد داشت.
وی با اشاره به كمبود ید بعنوان یكی از مهم ترین علل ایجاد گواتر، اشاره كرد: كمبود "ید" یك مشكل بهداشت عمومی بوده و هم اكنون بیشتر از ۵۴ كشور دنیا گرفتار كمبود ید هستند. در مجموع حدود ۲ میلیارد نفر از جمعیت جهان در معرض خطر كمبود ید قرار دارند.
وی با اشاره به آغاز مطالعات كمبود "ید" در ایران از اوایل دهه ۶۰، عنوان كرد: مطالعه سال ۱۳۶۲ در ایران نشان داد كه ۵۴ درصد مردان و ۶۶ درصد زنان گرفتار بیماری گواتر ناشی از كمبود ید بودند. همین طور مطالعه ای كه در سال ۱۳۶۸ در دانش آموزان كل كشور صورت گرفت، نشان دهنده شیوع گواتر در ۳۰ تا ۷۰ درصد دانش آموزان بود. همین كمبودها موجب ممنوعیت تولید و توزیع نمك "غیرید دار" از سال ۱۳۷۳ در كشور و به دنبال آن تولید، توزیع و مصرف همگانی نمك ید دار توسط خانوارهای ایرانی شد.
این عضو هیات علمی دانشگاه با اشاره به اینكه مصرف نمك یددار ساده ترین و ارزان ترین راه برای پیش گیری از اختلالات ناشی از كمبود ید در كشور است، اضافه كرد: این اقدام هیچ گونه عارضه جانبی نیز ندارد. به طوریكه بعد از ۳۰ سال تلاش همگانی در جهت تهیه و توزیع نمك یددار در كشور و تحت پوشش قرار گرفتن بیشتر از ۹۰ درصد خانوارهای ایرانی، در آخرین مطالعه سال۱۳۹۳ در دانش آموزان مدارس كشور، شیوع گواتر بعنوان یكی از مهم ترین نشانه های كمبود ید به كمتر از پنج درصد رسیده بود. به عبارتی شیوع گواتر از ۷۰ درصد در نخستین پایش و پیش از مصرف نمك ید دار در سال ۱۳۶۸، به پنج درصد در پنجمین مرحله از پایش ملی در سال ۱۳۹۳ كاهش یافته بود.
دلشاد با اشاره به آغاز ششمین مرحله طرح پایش ملی از مهر ماه ۹۸ در مدارس كل كشور، اشاره كرد: كمبود ید به راحتی قابل پیشگیری است و تمامی اقدامات برای پیش گیری از بروز بیماری های ناشی از این كمبود در كشور انجام می شود.
وی با اشاره به اهمیت سنجش كمبود ید در خانم های باردار، تصریح كرد: كمبود ید در مادران حامله موجب انتقال این كمبود به جنین خواهد شد و با عنایت به اینكه كمبود ید به كمبود هورمون های تیروئیدی منجر شده و وجود این هورمون ها در رشد و نمو مغز و سیستم اعصاب مركزی جنین بسیار با ارزش است، همین مساله اهمیت توجه به تامین ید مورد نیاز بدن در مادران حامله را دوچندان می كند.
وی با اشاره به عواقب جبران ناپذیر كمبود ید و كم كاری تیروئید در نوزادان، عنوان كرد: نوزادانی كه با كمبود ید و كم كاری تیروئید متولد می شوند، گرفتار عقب ماندگی رشد فیزیكی و رشد ذهنی خواهند شد و در موارد شدید به بیماری "كرتینیسم" یا عقب افتادگی شدید ذهنی و رشد فیزیكی مبتلا می شوند.
این عضو هیات علمی دانشگاه اشاره كرد كه بروز كم كاری تیروئید بعنوان یك بیماری مستقل، علل مختلفی دارد كه شایع ترین علت آن كمبود ید بوده و در مواردی كه كمبود ید مطرح نیست، شایع ترین علت كم كاری تیروئید یك بیماری خودایمنی تیروئید به نام "هاشیماتو" است كه شیوع نسبتا بالایی در حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد داشته و در خانم های جوان نیز شیوع بیشتری دارد. خارج كردن غده تیروئید با عمل جراحی و یا مصرف ید رادیو اكتیو برای درمان پر كاری و یا سرطان های تیروئید از دیگر علل شایع كم كاری غده تیروئید هستند.
وی با اشاره به بیماری "كم كاری مادرزادی تیروئید" بعنوان یكی دیگر از بیماری های تیروئید، عنوان كرد: از آنجاكه هورمون های تیروئید برای رشد و نمو مغز و سیستم اعصاب مركزی جنین از ۳ ماهه دوم حاملگی تا ۲ الی ۳ سالگی نوزاد، لزوم بالایی دارد، بدین سبب تشخیص زودرس این بیماری و درمان بموقع آن در پیش گیری از بروز علایم و نتایج آن از اهمیت بالایی برخوردار می باشد. انجام غربالگری كم كاری مادرزادی غده تیروئید كه خوشبختانه در كشور ما نیز برای تمام نوزادان متولد شده صورت می گیرد، ساده ترین و مفیدترین روش تشخیص زودرس كم كاری مادر زادی تیروئید است.
دلشاد با اشاره به اینكه بطور معمول در دنیا از هر ۳۵۰۰ الی ۴۰۰۰ نوزادی كه زنده متولد می شوند یك نفر فاقد غده تیروئید است، اضافه كرد: در این شرایط یا غده تیروئید تشكیل نشده و یا تشكیل شده ولی سیستم فیزیولوژیك آن كامل نشده است، به هر حال در هریك از این شرایط غده تیروئید قادر به تولید هورمون تیروئید به میزان مورد نیاز نیست.
وی با اشاره به اینكه تولید هورمون های تیروئید توسط غده تیروئید جنین از اوایل ۳ ماهه دوم حاملگی به بعد شروع می شود، اظهار نمود: در سه ماه اول بارداری، جنین نیازمند هورمون های تیروئید خود مادر است و بدین سبب اگر مادری در ۳ ماه اول حاملگی كم كاری تیروئید داشته باشد، جنین نیز گرفتار كمبود هورمون تیروئید شده و در رشد و نمو سیستم اعصاب مركزی جنین تاخیر جدی و قابل توجهی ایجاد می شود.
وی افزود: پس از ۳ ماهه اول، غده تیروئید جنین توانایی تولید هورمون تیروئید را پیدا می كند، ولی باز هم نیازمند ید است كه باید بوسیله مادر به جنین منتقل شود. بدین سبب مادرانی كه در مناطق گرفتار كمبود ید زندگی می كنند، غالبا نمی توانند ید مورد نیاز را به جنین خود برسانند و همین مساله رشد جسمی و ذهنی جنین را با مشكل مواجه می كند.
وی با اشاره به اینكه برمبنای مطالعات صورت گرفته در ایران، یك در ۵۰۰ تا یك در ۱۰۰۰نوزاد زنده گرفتار كم كاری مادرزادی غده تیروئید هستند، افزود: خوشبختانه از چندین سال قبل طرح غربالگری كم كاری مادرزادی تیروئید در بیشتر كشورها همچون ایران شروع شده و طی چند روز اول تولد، از پاشنه پای كودك برای سنجش هورمون تیروتروپین یا TSH آزمایش خون گرفته می شود، درصورتیكه این میزان از حد معینی بالاتر باشد، باردیگر نوزاد فراخوانده شده و آزمایش های تكمیلی برای وی انجام می شود تا در همان اوایل تولد مورد تشخیص و درمان قرار گیرند.
بگفته عضو كمیته كشوری پایش ید جامعه وزارت بهداشت، اگر در این مرحله درمان صورت گیرد، خوشبختانه نوزاد هیچ عارضه ای در آینده نخواهد داشت و رشد فیزیكی، جسمی، مغزی و یا روانی نوزاد دست خوش تغییر نخواهد شد. ولی اگر در این مرحله و به خصوص تا ۳ سال اول زندگی، این بیماری تشخیص داده نشود، متاسفانه تغییر و تاخیر غیر قابل برگشت قابل توجهی در رشد جسمی، ذهنی و روانی نوزاد ایجاد خواهد شد.
منبع: آقای هویج
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب