یك روانشناس:
خشم انسان را از رسیدن به اهدافش باز می دارد
قزوین یک روانشناس بالینی بابیان این که خشم یکی از هیجان های پیچیده انسان و واکنشی متداول نسبت به ناکامی و بدرفتاری است، اظهار نمود: همه ما در طول زندگی با موقعیت های خشم برانگیز روبه رو شده ایم. اشکال خشم این است که بااینکه قسمتی از زندگی است ولی ما را از رسیدن به اهداف خود بازمی دارد.
رضایی پور در گفت و گو با ایسنا با اشاره به این که خشم می تواند روابط بین فردی را مختل کند و ما را از رسیدن به اهداف خود بازدارد اشاره کرد: خشم نیز مانند محبت، غم و شادی یکی از احساس های انسان است ولی اگر بطور ناسازگارانه ابراز شود مشکل آفرین می شود. یعنی خود خشم به سبب آن که یک احساس است، بد نیست؛ بلکه رفتار منفی پیامد آنست که ابراز خشم را نامطلوب می کند. مهارت مقابله و کنترل خشم به ما کمک می نماید ضمن پذیرفتن این احساس بتوانیم بدون احساس گناه به روش سازگارانه آنرا ابراز نماییم.
وی ادامه داد: خشم یک احساس طبیعی است که بصورت بدنی و جسمانی ابراز می شود. خشم واکنش طبیعی ارگانیسم نسبت به شرایطی است که فرد گرفتار ناکامی می شود. این احساس می تواند از یک احساس خفیف ناخوشایند تا یک احساس شدید عصبانیت را در برگیرد. همانطور که گفته شد خشم احساس طبیعی و لازم است. ولی وقتی شدت آن خیلی زیاد باشد و زیاد اتفاق بیفتد و نحوه ابراز خشم توسط فرد مناسب نباشد می تواند مشکل ساز شود.
برای کنترل خشم چه کنیم؟
این روانشناس بالینی با اشاره به گام اول در کنترل خشم اظهار داشت: تشخیص علایم جسمانی همراه باخشم و تشخیص سریع وجود خشم بمنظور کنترل آن، گام اول در کنترل خشم است. هر انسانی در هنگام عصبانیت برخی از علایم فیزیولوژیکی را تجربه می کند. ازجمله این علائم؛ افزایش ضربان قلب، افزایش فشارخون، گشادشدن مردمک چشم، داغ شدن صورت، کبودی صورت و لب ها، انقباض عضلات بدن، صورت و رگ های گردن، داغ شدن یا سرد شدن بدن، تغییر تنفس، گرفتن صدا، بی حسی قسمت هایی از بدن، جمع شدن لب ها است.
وی ادامه داد: شناسایی تغییرات جسمانی همراه با خشم توسط هر فردی لازم است و هرکدام از ما می توانیم با دقت در این تغییرات فیزیولوژیکی هنگام خشمگین شدن نسبت به زمان کنترل آن حساس تر شویم. مطلب مهم دیگر در رابطه با شناسایی این علایم ترتیب ظهور آنها و ظهور آخرین علامتی است که بعدازآن دیگر نمی توانیم خشم خودرا کنترل نماییم. شناسایی این علامت مهم همانند زنگ خطر و وضعیت قرمزی است که به ما نشان میدهد در این لحظه حتما باید مهارت کنترل خشم را به کار گرفته و از ابراز ناسازگارانه آن جلوگیری نماییم. افراد باید اهتمام کنند در یافتن این علایم و علامت هشداردهنده هنگام خشم خود مهارت پیدا کنند.
رضایی پور گام دوم برای کنترل خشم را شناخت موقعیت های به وجود آورنده خشم دانست و اظهار نمود: برای کنترل خشم به نحو مطلوب ابتدا باید بدانیم در چه موقعیت هایی بیشتر احتمال دارد عصبانی شویم و به طور معمول چه افراد و اشخاص حقیقی موجب خشم ما می شوند.
وی ادامه داد: غالب افراد ابراز خشم خودرا حالتی ناخوشایند می دانند. بیشترین واکنش های افراد به ابراز خشم عبارت اند از: احساس تحریک پذیری، خصومت، عصبانیت، افسردگی، ناراحتی و غمگینی، احساس شرمندگی و گناه، احساس آرامش، رضایت، احساس پیروزی. ولی به طورکلی اغلب افراد پس از ابراز ناسازگارانه خشم احساس پشیمانی و ندامت می کنند.
این کارشناس بهداشت سلامت و روان اشاره کرد: از تحقیقات انجام شده در مورد خشم افراد چندین نتیجه می توان گرفت؛ عللی که به طور معمول افراد برای خشم خود بیان می کنند، قطع شدن کار موردعلاقه، قرار گرفتن در معرض پرخاشگری دیگران، مورد ظلم واقع شدن، مورد بی اعتنایی و بی توجهی قرار گرفتن، مسخره یا تحقیر شدن، لطمه دیدن از جانب دیگران، فریب خوردن است.
رضایی پور بابیان این که خشم، هیجان شایعی است که اغلب نسبت به افرادی که نتوانسته اند انتظارات و خواسته های ما را برآورده سازند تجربه می شود اشاره کرد: انگیزه خشم اغلب دست یافتن به خواسته های خود است. واکنش دیگران نسبت به خشم اغلب منفی است. هرچند گاهی پس از ابراز خشم احساس رضایت می نماییم، اما الزاماً در طولانی مدت به اهداف خود نمی رسیم.
وی گام سوم در کنترل خشم را پی بردن به اهمیت تفسیر موقعیت در ایجاد خشم عنوان نمود و اظهار داشت: افراد مختلف در یک موقعیت مشابه، احساس متفاوتی دارند و یا حداقل شدت احساس شان فرق می کند. به عبارت دیگر، افراد در برخورد با مسائل واحد به یک اندازه خشمگین نمی شوند یعنی یک حادثه خاص ممکنست یک نفر را تا سرحد ابراز مستقیم خشم بصورت بدنی یا کلامی تحریک کند ولی فرد دیگر در همان شرایط عکس العمل دیگری نشان دهد.
این روانشناس اظهار نمود: تفسیر ما از موقعیت، بیش از خود آن موقعیت اهمیت دارد. این تفاوت بین افراد در بروز احساسات ناشی از تفاوت در ارزیابی های اولیه آن هاست تحریف های شناختی، تفکرات شناختی معیوب و باورهای افراد، نحوه واکنش آنها را نسبت به یک مسئله واحد، متفاوت می سازد.
رضایی پور گام چهارم را آشنایی با خودگویی ها در ایجاد احساس خشم دانست و اضافه کرد: هنگام برخورد با مسائل آنچه خشم را دامن می زند و وسعت می دهد و موجب بروز واکنش های متفاوت از طرف ما نسبت به مسئله می شود، گفتگوهای درونی است که هنگام خشم با خود انجام می دهیم. یعنی خودگویی های منفی که نسبت به توجیه خشم خود انجام می دهیم. این خودگویی ها نیز که ریشه در باورها و ارزیابی های ما دارد و نظام اعتقادی ما را تشکیل می دهد باید شناسایی شده، تغییر یابند و خودگویی های مثبت جانشین آنها شوند.
واکنش افراد هنگام خشم و عصبانیت
وی درباره گام پنجم در کنترل خشم افزود: گام پنجم شناسایی واکنش هایی که هنگام خشم ابراز می شود و تعیین واکنش های سازگارانه است، واکنش هایی را که افراد به هنگام بروز خشم از خود نشان می دهند می توان به سه دسته عمده تقسیم کرد: واکنش سرکوبگرانه که تعدادی از افراد هنگام خشم، می کوشند آنرا نشان ندهند. آنها شدیداً رفتار خودرا کنترل می کنند و هیچ علامتی از عصبانیت نشان نمی دهند. این افراد با وجود اینکه خشم را احساس می کنند ناراحتی ها و دلخوری های خودرا از دیگران پنهان می کنند. این افراد یا توانایی ابراز خشم را ندارند یا ابراز خشم را نشانه عدم تأیید از طرف دیگران و پرخاشگر شناخته شدن می دانند.
رضایی پور اضافه کرد: نکتهٔ مهم این است که برای مقابله باخشم از سبک مقابله ای سرکوبگر (بازدارنده) استفاده نکنید و آن قدر احساسات خودرا انکار نکنید که نتوانید در مورد آن کاری انجام دهید. این افراد (افراد سرکوبگر) می توانند به ظاهر ناراحتی ناشی از فشار روانی را انکار کنند، اما زندگی کردن تحت فشار بسیار زیاد بدون دست زدن به پاسخ های مقابله ای مؤثر، به آنها ضربه خواهد زد. همین طور چنین اشخاصی خشم فروخورده خودرا مطمئناٌ بصورت انزوا، افسردگی و... نشان خواهند داد.
وی بابیان این که دومین واکنش ها هنگام خشم؛ واکنش پرخاشگرانه است، تاکید کرد: برخی افراد هنگام احساس خشم، رفتارهای پرخاشگرانه ای از خود نشان می دهند، بطور مثال با صدای بلند داد می زنند، ناسزا می گویند، دیگران را کتک می زنند، و وسایل را پرت می کنند. به عبارت دیگر با رفتار خود به نحوی به دیگران یا وسایل لطمه می رسانند. مردم چنین رفتاری را ناخوشایند می دانند و بااینکه در کوتاه مدت آنان ممکنست به اهداف خود برسند ولی در بلندمدت مجبور به تحمل تنهایی خواهند بود.
این کارشناس سلامت و روان اظهار داشت: گاهی نیز افراد پرخاشگر خشم خودرا بطور مستقیم ابراز نمی کنند ولی بطور غیرمستقیم به اشخاص دیگر یا وسایل ضربه می زنند. به این روش پرخاشگری انفعالی می گویند مثل کسی که خشم خودرا بصورت ضربه و لطمه رساندن به وسایل فرد مقابل نشان میدهد. یا پشت سرش بدگویی می کند. به عبارتی برخی افراد باوجود احساس خشم، کاری نمی کنند که فرد متوجه خشم مستقیم آنها شود ولی بطور غیرمستقیم به آنها ضربه می زنند. این روش بدترین شیوه ابراز خشم است.
وی ادامه داد: سومین واکنش در هنگام خشم، واکنش قاطعانه است، عده ای از افراد باتوجه به اینکه خشم خودرا قبول می کنند، کاری نمی کنند که به فرد مقابل لطمه برسد ولی احساس خودرا نشان داده و خواسته خودرا ابراز می کنند. رفتارهای قاطعانه، رفتارهایی هستند که فرد با بهره گیری از آنها احساس و خواسته خودرا ابراز می کند، بدون اینکه به حقوق دیگران آسیبی بزند.
رضایی پور در ادامه اشاره کرد: جرأت ورزی یعنی پذیرفتن خشم خود، شناختن حقوق خود و دفاع از آنها و بیان افکار و احساسات خود به شیوه مستقیم، صادقانه و مناسب. افراد جرأت ورز برای خود و دیگران احترام قائل اند. منفعل نیستند و مسأله گشاهای قوی هستند. اجازه نمی دهند کسی از آنها سوءاستفاده کند و برای گرفتن حق خود تلاش می کنند. پرخاشگری، صدای بلند و رفتار نامناسب در این روش جایی ندارد.
این روانشناس بالینی روش تنفس کنترل شده و تغییر خودگویی های منفی را ازجمله روش های کنترل خشم عنوان نمود و اظهار داشت: تفسیر ما از موقعیت و آنچه به خود می گوییم می تواند موجب خشم یا آسایش ما شود. بدین سبب به آنچه هنگام خشم به خود می گویید توجه کنید و اهتمام کنید تمرین کنید که آیا می توان به موضوع به نوع دیگری نگاه کرد. استفاده از این روش در برخی از شرایط به شما کمک خواهدنمود که از بروز خشم جلوگیری کنید.
مهارت حل مسئله بهترین راهکار برای کنترل خشم
وی از دیگر راه های کنترل خشم را آرامش دهی عضلانی و استفاده از مهارت حل مسئله دانست و اشاره کرد: گاهی علت خشم ما یک موضوع واقعی است و خشم واکنش طبیعی نسبت به آن هست. ولی اگر تسلیم خشم خود شویم، ممکنست رفتارهایی انجام دهیم که مشکل را پیچیده تر کند. مهارت حل مسئله بهترین راهکار برای کنترل خشم است.
رضایی پور اظهار نمود: گاهی عوامل موجود در محیط در میزان خشم ما تأثیر دارند. پس اگر عصبانی هستید، اهتمام کنید برخی عوامل محیط را تغییر دهید. بطورمثال برای کاهش سروصدا تلویزیون را خاموش کنید. اطراف خودرا مرتب کنید و...
وی تأکید: دادن فاصله زمانی به خود و ترک موقعیت خشم برانگیز، گاهی اوقات بهترین راهکار ممکن بمنظور جلوگیری از ابراز ناسازگارانه خشم است. البته این روش موقتی است و باید مسئله در فرصتی بهتر و بعد از دست یافتن به آرامش مجدداً بررسی شود.
این روانشناس در آخر با اشاره به ابراز خشم به شیوه سازگارانه، اشاره کرد: ابراز قاطعانه خشم نیز از بهترین راهکارهای کنترل خشم است. کنترل خشم به این معنا نیست که اصلاً خشم خودرا نشان ندهیم بلکه شامل ابراز خشم به روشی سازگارانه است. این رفتار به شما کمک می نماید که بتوانید بدون انجام رفتارهای پرخاشگرانه، به دیگران نشان دهید که از آنها رنجیده یا عصبانی هستید و خواهان تغییر رفتار و یا جبران عمل نامناسب آنها شوید.
منبع: آقای هویج
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب