به گزارش گزارشگر خبرگزاری مهر، سکنجبین از اشکال مهم دارویی در طب سنتی ایران است که از سرکه و عسل یا شکر به عنوان اجزای پایه و انواع اجزای افزودنی دیگر در تهیه آن استفاده می شود و درباب کاربرد سکنجبین در طب سنتی هم باید بگوییم که این فرآورده از نظر منابع طب سنتی ایران دارای کاربردهای فراوان در حفظ سلامتی و درمان بیماریها بوده است. در یونان قدیم به سکنجبین «اودرمالی» می گفتند و نوعی از آن که اختصاصاً از سرکه و عسل ساخته شده بود به «اکسومالی» معروف بوده است و گویی واژه Oxymel که امروزه در زبان انگلیسی برای سکنجبین به کار برده می شود از این واژه گرفته شده باشد.
روش تهیه سکنجبین؛ از سرکه و عسل تا انواع دارویی
معمولی ترین روش ساخت سکنجبین چنین است که ابتدا یک جز سرکه، ۲ جز عسل و ۴ جز آب را در یک ظرف ریخته و با حرارت ملایم جوشانده و مرتب کف آنرا می گیرند تا حجم مایع به یک چهارم یا یک پنجم حجم اولیه برسد و به قوام بیاید. با تغییر نسبت های سرکه و عسل، انواع متفاوت سکنجبین ساده با خواص متفاوت تهیه می شود و برای بخش ترش می توان از انواع سرکه های انگوری، سرکه سیب و سایر سرکه ها یا از تمر هندی، آبلیمو، آب نارنج و غیره بهره برد و برای بخش شیرین هم می توان از عسل، شکر سرخ و شکر سفید بهره برد.
در متون مختلف طب سنتی، ۱۲۶۰ نوع سکنجبین وجود دارد و شیوه متداول افزودن داروها به سکنجبین پایه بدین صورت است که گیاه یا گیاهان مورد نظر در مقادیر مشخصی از آب و سرکه خیسانده و پس از حدود ۱۲ تا ۲۴ ساعت، جوشانده و صاف می کنند و به سکنجبین می افزایند. شیخ الرئیس در این مساله ضمن تأیید نظر جالینوس که سکنجبین را از بهترین اشربه می داند، می گوید بهترین اشربه در همه مزاج ها و سنین برای حفظ سلامتی، سکنجبین است که مجاری باریک را باز می کند و اجازه نمی دهد که کیموس غلیظ در آن محتبس شود.
خواص شگفت انگیز سکنجبین؛ از رفع تشنگی تا تقویت قلب و معده
سکنجبین تشنگی را مرتفع می کند و سبب سکون صفرا می شود. همین طور سکنجبین کام و دهان را مرطوب نگه می دارد و انسداد عروق کبد را باز می کند. البته از مضرات آن هم نباید غافل شد و باید بدانیم که مصرف خود سکنجبین دارای محدودیت هایی است که این محدودیت ها در افراد با مزاج سرد مهم تر است، یعنی مصرف طولانی مدت آن در بیماری های سرد اعضایی مانند رحم، معده و تارهای عصبی مضر است. همین طور انواعی از سکنجبین که مزه ترش آنها غلبه دارد، سبب تحریک سرفه شده و به ریه صدمه می زند. با افزودن چند بذر در حین جوشیدن سکنجبین، سکنجبین بذوری ایجاد می شود که سبب دفع بلغم می شود (مانند افزودن بذر کرفس و رازیانه به همراه انیسون و کاسنی). همین طور با افزودن افتیمون، سکنجبین برای درمان افسردگی، اضطراب و وسواس مفید بوده و افزودن گلاب و آب به شیرین آن جهت تقویت قلب، معده و کبد مفید می باشد.
سکجبین؛ نسخه ای ضد بلغم و ضد افسردگی
سکنجبین انواع مختلفی دارد که شامل زرشکی، عنابی، بهی، بذوری، افیمونی، ساده، اناری، نارنجی، عنصلی (حاوی پیاز عنصل)، حاوی سیب، تمر هندی و غیره بوده که هرکدام از آنها دارای کاربردهای متنوع و مفید هستند. سکنجبین یکی از بهترین اشربه ها برای رفع تشنگی و عطش است و به بهبود عملکرد دستگاه گوارش کمک می نماید، همین طور انسداد کیموس را برطرف کرده و هضم غذا را تسهیل می نماید. این نوشیدنی سنتی مجاری صفراوی و کبد را تقویت کرده و سبب کاهش صفراوی شدن بدن می شود و سکنجبین دهان و کام را مرطوب نگه می دارد و از خشکی آن جلوگیری می کند. انواع بذوری آن برای دفع بلغم و رطوبت های اضافی مفیدست و با افزودن گلاب و شیرین سازها می تواند قلب و معده را تقویت نماید. انواع حاوی افتیمون در بهبود حالت روحی و کاهش اضطراب و افسردگی مؤثر هستند. ترکیبات سرکه و عسل در سکنجبین خاصیت ضد التهاب و ضدعفونی کننده دارد و به تنظیم مزاج و تعادل صفرا کمک می نماید. علاوه بر این، خواص دارویی آن بسته به افزودنی ها متنوع است و می تواند در دفع بلغم، تقویت اعصاب، تقویت معده و کبد و بهبود سرفه و مشکلات تنفسی مؤثر باشد. با عنایت به خواص فراوان، سکنجبین به عنوان یکی از مهم ترین اشربه های سنتی در ایران و سایر کشورها مورد توجه قرار گرفته است، ولی همیشه باید در مصرف آن احتیاط نمود و محدودیت های آنرا رعایت کرد.